ހުވަނދުމަލަކީ ރާއްޖޭގައި ޒަމާނުންސުރެ ބޭނުން ކުރަމުން އަންނަ ހާއްސަ ޤަދަރެއް ދެވިފައިވާ ކޮންމެ ދިވެއްސެއްގެހެން މާޒީއާ ގުޅިފައިވާ މުހިންމު މަލެކެވެ.

މީގެ އަހަރުތަކެއް ކުރިއަށް ދާއިރު ހުވަނދުމާ ގަހެއް ނުންނަ ގެއެއް ރާއްޖޭގައި މަދުވާނެއެވެ. ހުވަދު މަލުގެ މާ ބޮނޑިއެއް ހަދިޔާ ކުރުމަކީ ދިވެހިން އޭރު ކުރަމުން އައި ރިވެތި އާދައެކެވެ. ނަމަވެސް ހުވަނދު މަލަކީ މިހާރު މަދުން ނޫނީ ނުފެންނަ މަލަކަށް މިވަނީ ވެފައެވެ.

އާންމުކޮށް ރަށްރަށުގެ ހުރިހާ މިސްކިތަކެއްގެ ގޯތިތެރޭން ހުވަނދުމާ ފެންނާނެއެވެ. 

ދިވެހީންގެ ތެރޭ އާއްމުކޮށް ހުވަނދުމާ ބޭނުންކުރަނީ ފޮނި ކެއުންތައް ތައްޔާރުކުރުމަށެވެ. ޚާއްސަކޮށް ރާއްޖޭގެ ދެކުނުގެ އަތޮޅުތަކުގައި ތައްޔާރުކުރާ ފޮނި ބާވަތް، ނާރޮވައްފަލުދާ ހުވަނދުމަލާ ނުލައި ތައްޔާރު ކުރުމަކީ އޭގެ ރަހަ ގެއްލޭ ކަމެކެވެ.

ނާރޮވައްފަލުދާ

ފޮނި ކެއުންތަކަށް ބޭނުންކުރުމުގެ އިތުރުން ހުވަނދު މަލަކީ ސައި ތައްޔާރުކުރަން ވެސް ދިވެހީން އާއްމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ބާވަތަކެވެ.  ހުވަނދުމާ ކަޅު ސަޔަށް އަޅައިގެން ބޮއެލުމުން ހުވަނދުމަލުން ދޭ މަޑުމަޑު ރަހައިން ގިނަ ބައެއްގެ ހިތަށް އުފާވެރިކަމާ ހިތްހަމަޖެހުން ވެސް ގެނެސްދެއެވެ.

ހުވަނދުމާ ފެނަކީ ވެސް ވަރަށް ގިނަ ކެއުންތަކުގައި ބޭނުންކުރުމަށް ކުރިއާލާ ތައްޔާރުކޮށްލެވޭ ފެނެކެވެ. މި ފެން ތައްޔާރުކުރުމަށް ނުފޮޅި ހުންނަ ހުވަނދުމާ ތަންކޮޅެއް ހެނދުނު ހެނދުނާ ނުވަތަ އިރާކޮޅުގެ ވަގުތެއްގައި ބިނދެ އެއްކުރަނީއެވެ. އެއަށް ފަހު އިރުއޮއްސުމާ އެކު މާތައް ފޮޅެން ފެށުމުން މާތައް ފެން އެއްޗަކަށް އެޅުމަށް ފަހު އަނެއް ދުވަހުގެ ހެނދުން ވަންދެން ބަހައްޓަނީއެވެ. މާތައް އުކާލުމަށް ފަހު އޭގައި ހުރި ފެން ވަރަށް ގިނަ ދުވަސްވަންދެން ފުރިޖުގައި ރައްކާކޮށްގެން ވެސް ދިވެހިން ބޭނުންކުރެއެވެ.

ދިވެހީންގެ ތެރޭ ހުވަނދުމާ ބޭނުންކުރާ ގޮތާ ތަފާތުކޮށް އޭޝިއާގެ ބައެއް ގައުމުތަކުގައި ހުވަނދުމާ ބޭނުންކުރަނީ ޒީނަތްތެރިވުމަށާއި ތަފާތު އެކި ވައްތަރުގެ އެސެންޝަލް ތެޔޮ ތައްޔާރުކުރުމަށެވެ.