އިސްލާމީ ރިސާލަތުގެ ދަޢުވަތަށް އިޖާބަ ދިނުމުގައި ޒުވާނުންވަނީ އިސްނަގައިފައެވެ. އިސްލާމްދީނުގެ ހިދާޔަތް ލިބިވަޑައިގަތް އިރު ޢުމަރުގެފާނަށް 26 އަހަރެވެ. ޢުޘްމާނުފާނަށް 20 އަހަރެވެ. އަބޫ ޢުބައިދާއަށް 27 އަހަރެވެ. ޒުބައިރުބުނުލް ޢަވާމަށް 18 އަހަރެވެ. ސަޢުދު ބިން އަބީ ވައްޤާޞްއަށް 17 އަހަރެވެ. ޢަބްދުﷲ ބިން މަސްޢޫދަށް 14 އަހަރެވެ. ޖަޢުފަރު ބިން އަބީޠާލިބަށް 18 އަހަރެވެ. ޞުހައިބުއްރޫމީއަށް 20 އަހަރެވެ. ޒައިދު ބިން ޘާބިތަށް 20 އަހަރެވެ. ޢާމިރު ބިން ފުހައިރާއަށް 23 އަހަރެވެ. މުޞްޢަބް ބިން ޢުމައިރަށް 24 އަހަރެވެ. މިޤްދާދު ބިން އަސްވަދަށް 24 އަހަރެވެ. މިއީ މާތް ނަބިއްޔާގެ އަރިހުގައި އިސްލާމްދީނުގެ ރިސާލަތުގެ ކުރީކޮޅުން ފެށިގެން ހިންމަތްކުރެއްވި ބައެއް ޒުވާނުންނެވެ. ޞަޙާބީންގެ ތެރޭގައި މިފަދަ ކިތަންމެ ޒުވާނުންނެއް ހިމެނެއެވެ.

ދުނިޔަވީ މަސައްކަތްތަކުގައި އުޅެމުން، ޢާއިލީ ހިތްހަމަޖެހުން ޙާޞިލްކުރަމުން، އާޚިރަތަށްޓަކައި އަޅުކަން ކުރަމުން، އިސްލާމްދީނަށް ނަޞްރުދިނުމުގައި ބައިވެރިވަމުން، ރެޔާދުވާލުގެ މުޅި ތާވަލު ބަހާލައިގެން ކުރިއަށް ގެންދާނެ އެންމެ މަންފާހުރި ގޮތް ޒުވާނުންނަށް އެކަލޭގެފާނު އުނގަންނައިދެއްވިއެވެ. ރީތި އަޚްލާޤާ ސުލޫކު ދަސްކޮށްދެއްވިއެވެ.

ޒުވާނުންނާ މުޢާމަލާތުކުރެއްވުމުގައި މާތް ނަބިއްޔާ އޯގާތެރިކަން އިސްކުރެއްވިއެވެ. ކަންކަން ވިސްނައިދެއްވުމުގައި ޙިކްމަތްތެރިކަން ބޭނުންކުރެއްވިއެވެ. މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށް ޒުވާނުން ނެރުއްވައި ޒިންމާތައް ޙަވާލުކުރެއްވިއެވެ. މަދީނާގައި އިސްލާމީ ރިސާލަތުގެ ދަޢުވަތު ފަތުރުއްވައި މީސްތަކުންނަށް ދީން ދަސްކޮށްދެއްވުމަށް ފުރަތަމަ ފޮނުއްވީ ޒުވާން ޞަޙާބީ މުސްޢަބު ބިން ޢުމައިރެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ އިސްލާމް ދީނާއިގެން މައްކާއިން ބޭރަށް ދަތުރުކުރެއްވި ކީރިތި ރަސޫލާގެ ފުރަތަމަ ސަފީރެވެ.

އެ ޒަމާނުގެ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ބާރުކަމުގައިވާ ރޫމީންނާ ކުރިމަތިލުމަށް ކީރިތި ރަސޫލާ އެކުލަވައިލެއްވި ލަޝްކަރުގެ ކޮމާންޑަރުކަން ދެއްވީ ޢުމުރުން އެންމެ 18 އަހަރުގެ އުސާމާ ބިން ޒައިދަށެވެ. އެ ލަޝްކަރުގައި ޢުމަރުގެފާނު ފަދަ ޚާލިދު ބިން ވަލީދު ފަދަ ވަރުގަދަ ޢަސްކަރީންނާ ލީޑަރުން ތިއްބަވަނިކޮށެވެ.

ޒުވާނުންނަށް މާތް ނަބިއްޔާ އުނގަންނައިދެއްވީ ޒިންމާދާރުކަމާ، ތެދުވެރިކަމާ، ހިތްވަރުގަދަކަމާއެކު އިސްލާމްދީން ކުރިއެރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރާށެވެ. މާތް ނަބިއްޔާގެ ފުރާނަފުޅު ދުއްވައިލުމަށް މުޝްރިކުން ރޭވި ޚުޠޫރަތްތެރި ވަގުތު، މައްކާއިން ނުކުމެވަޑައިގެން މަދީނާއަށް އެކަލޭގެފާނު ފެށްޓެވި ހިޖުރައިގެ ދަތުރުފުޅަށް ވިސްނައިލަމާތޯއެވެ؟ ހިޖުރައަށް ނުކުމެވަޑައިގަތް ރޭ، މައްކާގެ މުޝްރިކުން ކަނޑިތައް އުރައިން ދަމައިގަނެ، މާތް ނަބިއްޔާއާ ޙަމަލަދިނުމަށް އެކަލޭގެފާނުގެ ގެކޮޅުގެ ދޮރުކޮޅުމަތީ ތިބިއިރު އެ ގެކޮޅުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ އެނދުދާންކޮޅުގައި އަވަހާރަފުޅަށް އޮންނެވީ ނޫކަށިފުރައިގެ ޒުވާން ޢަލީ ބިން އަބީޠާލިބެވެ. ހިޖުރައިގެ ދަތުރުފުޅުގައި ޘައުރު ފަރުބަދައިގެ ހޮހަޅައިގާ މާތް ނަބިއްޔާއާ އަބޫބަކުރުގެފާނު ތިއްބެވިއިރު، ކޮންމެ ރެއަކު މައްކާގެ ރަށްބޭރަށް ނުކުމެވަޑައިގެން، ތިންގަޑިއިރުގެ ދުރު ރާސްތާ ކަޑައްތުކުރެއްވުމަށްފަހު އެ ދެބޭކަލުންނަށް ފަރީއްކޮޅު އަރުވައި، މުޝްރިކުންގެ ޙަރަކާތްތަކުގެ ޚަބަރުތައް ވިދާޅުވެދެއްވަމުން ދިޔައީ، އަބޫބަކުރުގެފާނުގެ ޒުވާން އަންހެން ދަރިކަނބަލުން، ޢުމުރުން 23 އަހަރުގެ އަސްމާ އެވެ.

ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އެންމެ އިސްކަންދެއްވި އެއްކަމަކީ އިސްލާމީ ތަޢުލީމުގެ ޒުވާން ޖީލެއް ބިނާކުރެއްވުމެވެ. މި އުންމަތުގެ މީސްތަކުންކުރެ ޙަރާމް ޙަލާލް އެންމެ ރަނގަޅަށް ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލެއްކަމުގައި ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަދީޘްފުޅުގައި ވަނީ ޒުވާން ޞަހާބީ މުޢާޒް ބިން ޖަބަލެވެ. ކީރިރި ރަސޫލާގެ އަރިހުން އެންމެ ގިނަ ޙަދީޘް ރިވާކުރެއްވި 7 ޞަޙާބީންނަކީ، އަބޫ ހުރައިރާ، ޢަބްދުﷲ ބިން ޢުމަރު، އަނަސް ބިން މާލިކް، ޢާއިޝާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ، ޢަބްދުﷲ ބިން ޢައްބާސް، ޖާބިރް ބިން ޢަބްދުﷲ އަދި އަބީ ސަޢީދުލްޚުޛްރީއެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ ސުވަރުގެ ވަޑައިގަތްއިރު މިއީ އަދި 30 އަހަރު ޢުމުރުން ނުފުރޭ ޒުވާނުންނެވެ.

ޒުވާނުންނަށް މާތް ނަބިއްޔާ ދެއްވި އަގުހުރި އަދި ބުއްދިވެރި ނަސޭހަތްތަކާ، ޒުވާންކަމުގެ މުހިންމުކަމާމެދު ކުރައްވާފައިވާ ހަދީޘްތައް އިސްލާމީ އުންމަތުގައި މަޝްހޫރުވެގެން ވެއެވެ. ހުރިހާކަމެއްގައިވެސް ﷲގެ ޙަޟްރަތުން ވާގި އެދިވަޑައިގަތުމަށް އިބްނު ޢައްބާސްއަށް ނަސޭހަތް ދެއްވިއެވެ. ދުނިޔޭގައި ބީރަށްޓެއްސެއްހެން ނުވަތަ ދަތުރުވެރިއެއްހެން އުޅުމަށް އިބްނު ޢުމަރަށް ނަސޭހަތް ދެއްވިއެވެ. ވީ ކޮންމެ ތަނަކާ ހިނދެއްގައި ﷲއަށް ތަޤްވާވެރިވުމަށް މުޢާޛް ބިން ޖަބަލަށް ނަސޭހަތް ދެއްވިއެވެ. މިވެނި މީހަކު އުޅޭހެން ރޭގަނޑު ހޭލައި އެކަމަކު ރޭއަޅުކަން ނުކޮށް ނޫޅޭށޭ ވިދާޅުވެ ޢަބްދުﷲ ބިން ޢަމްރު ބުނުލް ޢާޞްއަށް ނަސޭހަތް ދެއްވިއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކުން އެނގޭ ގޮތުގައި ޤިޔާމަތްދުވަހު ﷲގެ ޢަރުޝުގެ ހިޔާލިބޭ 7 ބާވަތުގެ އަޅުންގެ ތެރޭގައި ﷲއަށް އަޅުކަންކުރުމުގައި ފުރާފުރިހަމަވި ޒުވާނާ ހިމެނޭނެއެވެ. ޤިޔާމަތްދުވަހު އެންމެ ފުރަތަމަ ސުވާލުވެވޭ 4 ކަންތަކުގެ ތެރޭގައި ޒުވާންކަން ހޭދަކުރިގޮތް ހިމެނޭނެއެވެ. އެއާއެކު، މުސްކުޅިވުމުގެ ކުރީން ޒުވާންކަމުން ފައިދާ ލިބިގަތުމަށް ޙިކްމަތްތެރި އިރުޝާދެއް ރަސޫލާ ދެއްވަވާފައި ވެއެވެ. މިއިން ކޮންމެ ބަސްފުޅަކާ އިރުޝާދަކުން ދަންމަރުކޮށްދެނީ ޒުވާން ޢުމުރާ ޒުވާންކަމުގެ މުހިންމުކަން މާތް ނަބިއްޔާ ބަޔާންކޮށްދެއްވި މިންވަރެވެ.

ޒުވާނުންނާ ސީދާ މުޚާޠަބުކުރައްވާ މާތް ނަބިއްޔާ ދެއްވި އެންމެ މުހިންމު އެއް އިރުޝާދަކީ، ފޯރުންތެރިކަމެއް ލިބިފައިވާނަމަ ކައިވެނިކުރާށޭ ވިދާޅުވި ޙަދީޘްފުޅެވެ. މިއީ ޒުވާން ޢުމުރުގައި މަގުން ކަސިޔާރުވެ ނުސިޔާނު ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއަށް ގެނބިގެން ދިއުމުން ސަލާމަތްވުމަށް އޮތް މަގެކެވެ. ޢިއްފަތްތެރި އަދި ޒިންމާދާރު ދިރިއުޅުމެއް އާރާސްތުކޮށް، ޒުވާންކަމުގެ ތާޒާކަމުގައި ތިބެ ދަރީން ހޯދައި، ބާއްޖަވެރި އަދި ޠާހިރު ޙަޔާތެއް ލިބިގަތުމަށް ހިފަހައްޓަން ޖެހޭ ހަރުދަނާ އުޞޫލެކެވެ.

އިސްލާމްދީނުގެ ހިދާޔަތް ޤަބޫލުކުރުމަށް އައި ޒުވާނަކު މާތް ނިއްޔާގެ އަރިހުގައި ދެންނެވިއެވެ. އެކަމަކު، އަޅުގަނޑަކަށް ޒިނޭ ނުކޮށެއް ނުހުރެވޭނެއެވެ. އެކަމަށް އިޒްނަ ލިބޭނެތޯއެވެ. އެ މަޖިލީހުގައި ތިބި މީސްތަކުން ޒުވާނާގެ މި ސުވާލާމެދު ނުރުހުމުގެ ނަޒަރަކުން ދެކި ބަސްބުނަމުން ދިޔަ ވަގުތު މާތް ނަބިއްޔާ ކަންކުރެއްވީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ؟ އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް އެ ޒުވާނާ ވަކީން ގެންނަވައި ނުހަނު އޯގާތެރިކަމާއެކު ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. ތިބާގެ މަންމަ ނުވަތަ އަންހެން ދަރިފުޅު ނުވަތަ އުޚްތާ ނުވަތަ ބޮޑުދައިތަ އެ ޢަމަލު ހިންގަން ބޭނުން ހެއްޔެވެ؟ އެ ޒުވާނާ ނޫނެކޭ ދެންނެވިއެވެ. ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ހަމަ އެކަކުވެސް އޭނާގެ މަންމަ ނޫނީ އަންހެން ދަރިފުޅު ނޫނީ އުޚްތާ ނޫނީ ބޮޑުދައިތަ އެހެން މީހަކާއެކު އެ ޢަމަލު ހިންގާކަށް ބޭނުމެއް ނުވާނެ ނޫން ހެއްޔެވެ؟ ޙިކްމަތްތެރި މި ބަސްފުޅުތަކުން ވިސްނައިދެއްވުމަށް ފަހު، އެ ޒުވާނާގެ ހިތް ޠާހިރުކޮށްދެއްވައި، ފާފަ ފުއްސަވައިދެއްވާ، ޢިއްފަތްތެރިކޮށްދެއްވުމަށް މާތް ނަބިއްޔާ ދުޢާކޮށްދެއްވިއެވެ. އެ ދުވަހަށްފަހު ޒިނޭގެ ޢަމަލަށްވުރެ އެ ޒުވާނާ ރުޅިއަރާ އެހެން ކަމެއް ނުވެއެވެ. މިއީ ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم މުސްލިމް ޒުވާނުންނާ ކުރެއްވި އީޖާބީ މުޢާމަލާތުގެ ނަމޫނާއެކެވެ.

ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ފަތްފުށްތަކުގައި ކަހުފުބާގައިގެ ޒުވާނުންގެ އީމާންތެރިކަމާ، އިބްރާހީމްގެފާނު ޒުވާން ޢުމުރުފުޅުގައި ނަމްރޫޛުގެ ކުރިމަތީ ދެއްކެވި ސާބިތުކަމާ، ޔޫސުފްގެފާނު ޒުވާންކަމާ ރީތިފުޅުކަމާއެކު ހިފެހެއްޓެވި ޢިއްފަތްތެރިކަން ފަދަ ޢިބްރަތްތެރި އެތައް ވާހަކަތަކެއްވަނީ ބާވައިލައްވާފައެވެ. މި ޢިބްރަތްތެރި ވާހަކަތަކުގެ އަލީގައި މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ވަނީ އިންސާނީ ތާރީޚު ދުށް އެންމެ މާތް އެންމެ ހިތްވަރުގަދަ އެންމެ ޒިންމާދާރު އެންމެ އަބުރުވެރި ޒުވާން ޖީލު ބިނާކޮށްދެއްވައިފައެވެ.