ކޮންމެ އަހަރެއްގެ ނޮވެމްބަރު 14 ގައި ފާހަގަކުރާ ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހަކީ، މުޅި ދުނިޔޭގައި އެންމެ ބާރު ސްޕީޑެއްގައި އިތުރުވަމުންދާ ޞިއްޙީ މައްސަލަތަކުގެ ތެރެއިން އެއް މައްސަލައަށް ސަމާލުކަން ގެނެސްދޭ ދުވަހެކެވެ. އެއީ ޑައިބެޓީސް ނުވަތަ ދިވެހިން ކިޔާ ގޮތުންނަމަ ހަކުރު ބައްޔެވެ.

އިންޓަރނޭޝަނަލް ޑައިބެޓީސް ފެޑެރޭޝަން (އައި.ޑީ.އެފް) އާއި ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙަތު ޖަމްޢިއްޔާ (ޑަބްލިއު.އެޗް.އޯ) އިން 1991 ގައި ތަޢާރަފުކުރި މި ދުވަހުގެ މަޤްޞަދަކީ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމާއި، ޑައިބެޓީސްއާ ބެހޭ ގޮތުން މީހުންނަށް މަޢުލޫމާތު ދިނުމާއި، އަދި މި ބަލީގެ ޝިކާރައަކަށްވެފައިވާ މީހުންނަށް ފަސޭހައިން ލިބެންހުރި އަދި ހަމަހަމަ ޞިއްޙީ ފަރުވާއަށް ވަކާލާތުކުރުމެވެ. މި އަހަރުގެ ޝިޢާރުގައި އަލިއަޅުވާލަނީ ޑައިބެޓީސްގެ ފަރުވާ ލިބުމުގެ މުހިންމު ކަމަށެވެ. އެއީ މިލިއަނުން ގުނާ އަދަދެއްގެ މީހުންނަށް އަދިވެސް އެމީހުންގެ ޞިއްޙަތު ބެލެހެއްޓުމަށް އެކަށީގެންވާ ވަސީލަތްތައް ނުލިބޭކަން ފާހަގަކޮށްފައެވެ.

ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހުގެ މުހިންމުކަން

ޑައިބެޓީސްއަކީ ދުނިޔޭގައި ހަލުވިކަމާއިއެކު ފެތުރެމުންދާ ބައްޔެކެވެ. މިހާރު މުޅި ދުނިޔޭގައި 460 މިލިއަނަށްވުރެ ގިނަ މީހުންނަށް މި ބަލި ޖެހިފައިވެއެވެ. އަދި ކުރިއަށް އޮތް އަހަރުތަކުގައި މި އަދަދު އިތުރުވާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވެއެވެ. މި ބައްޔަކީ ލޭގައި ހުންނަ ހަކުރުގެ މިންވަރު މަތިވުމުގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. އަދި ދިގު މުއްދަތެއްގައި މިކަމުގެ ސަބަބުން ހިތުގެ ބަލިތަކާއި، ކިޑްނީގެ ގެއްލުންތަކާއި، ނާރުތަކަށް ލިބޭ ގެއްލުންތަކާއި އަދި ލޮލަށް ލިބޭ ގެއްލުންތައް ފަދަ ނުރައްކާތެރި ޞިއްޙީ މައްސަލަތައް ދިމާވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް، ރަނގަޅަށް ބަލަހައްޓައިފިނަމަ، ޑައިބެޓީސް ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށްވެސް ދުޅަހެޔޮ ދިރިއުޅުމެއް އުޅެވިދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން، ފަރުވާ ލިބުމާއި މަޢުލޫމާތު ލިބުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ.

ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހުގައި ޑައިބެޓީސްގެ ދެ ބާވަތް ދެނެގަތުމުގެ މުހިންމުކަމަށް އަލިއަޅުވާލައެވެ:

1. ޓައިޕް 1 ޑައިބެޓީސް: މިއީ ހަށިގަނޑުގެ ދިފާޢީ ނިޒާމުން އިންސިއުލިން އުފައްދާ ސެލްތަކަށް ހަމަލާދޭ ބައްޔެކެވެ. މި ބަލި ޖެހޭ މީހުން ދިރިހުރުމަށްޓަކައި އިންސިއުލިން ތެރަޕީއަށް ބަރޯސާވާން ޖެހެއެވެ.

2. ޓައިޕް 2 ޑައިބެޓީސް: މިއީ އެންމެ އާންމު ބާވަތެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއާއި އިންސިއުލިންއަށް ހަށިގަނޑު އިޖާބަ ނުދިނުމުގެ ސަބަބުން ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. ރަނގަޅު ކާނާއާއި، ކަސްރަތާއި އަދި ހަށިގަނޑުގެ ބަރުދަން ބެލެހެއްޓުމުން މި ބަލި ޖެހުން ގިނަ ފަހަރަށް ހުއްޓުވިދާނެއެވެ.

މި އަހަރުގެ ޝިޢާރު: ޑައިބެޓީސްގެ ފަރުވާ ލިބުން

މި އަހަރުގެ ޝިޢާރު ކަމުގައިވާ "ޑައިބެޓީސްގެ ފަރުވާ ލިބުން" އިން ފާހަގަކޮށްދެނީ ގިނަ މީހުންނަށް ބޭނުންވާ ބޭސްތަކާއި، ލޭގައި ހުންނަ ހަކުރުގެ މިންވަރު ބެލުމަށް ބޭނުންވާ ސާމާނާއި، އަދި ޞިއްޙީ އެހީތެރިކަން ހޯދުމުގައި ދިމާވާ ހުރަސްތަކެވެ. ޑައިބެޓީސް ބެލެހެއްޓުމުގައި ކުރިއެރުންތަކެއް ލިބިފައިވީ ނަމަވެސް، މިލިއަނުން ގުނާ އަދަދެއްގެ މީހުންނަށް އަސާސީ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތައް ނުލިބެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް މެދުމިންވަރުގެ އާމްދަނީ ލިބޭ ޤައުމުތަކުގައި މިކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. އައި.ޑީ.އެފް އިން ވަކާލާތުކުރަނީ މި ތަފާތުތައް ކުޑަކުރުމަށް ސިޔާސަތުތައް އެކުލަވާލުމަށެވެ. އަދި ސަރުކާރުތަކާއި ޖަމްޢިއްޔާތަކަށް ގޮވާލަނީ ޑައިބެޓީސް ބެލެހެއްޓުމަށް ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތައް އަތްފޯރާފަށުގައި އަދި ހުރިހާ އެންމެންނަށް ލިބޭނެ ގޮތް ހެދުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަށެވެ.

ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހުގެ މައިގަނޑު މަޤްޞަދުތައް

1. ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުން: ޑައިބެޓީސްގެ ނުރައްކާތަކާއި އަލާމާތްތަކާ ބެހޭ ގޮތުން މީހުންނަށް މަޢުލޫމާތު ދިނުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. މިއީ ޚާއްޞަކޮށް ޓައިޕް 2 ޑައިބެޓީސްއަށް ވަރަށް މުހިންމެވެ. އެއީ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި ބަދަލުކޮށްގެން މި ބަލި ޖެހުން ހުއްޓުވިދާނެތީއެވެ.

2. ސިޔާސަތުތައް ބަދަލުކުރުމަށް ވަކާލާތުކުރުން: ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހުން ސިޔާސަތު އެކުލަވާލާ ފަރާތްތަކަށް ހިތްވަރުދެނީ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތައް ލިބުން ފަސޭހަކުރުމަށާއި، އަތްފޯރާފަށުގައި ފަރުވާ ލިބޭނެ ގޮތްތައް އިތުރުކުރުމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އިންސިއުލިންއާއި، ބޭސްތަކާއި އަދި މުހިންމު ޓެކްނޮލޮޖީ ލިބުން ހިމެނެއެވެ.

3. ބަލިމީހުން ބާރުވެރިކުރުވުން: ދުޅަހެޔޮ ދިރިއުޅުމެއް އުޅުމުގެ މުހިންމުކަމާއި އަދި ގަވާއިދުން ޞިއްޙީ ޗެކަޕްތައް ހެދުމުގެ މުހިންމުކަމާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތު ހިއްސާކުރުމުގެ ތެރެއިން، ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހުން މީހުންނަށް ހިތްވަރުދެނީ ޑައިބެޓީސް ބެލެހެއްޓުމަށް ނުވަތަ ހުއްޓުވުމަށް އަމިއްލައަށް ފިޔަވަޅު އެޅުމަށެވެ.

4. ދިރާސާތަކާއި އައު ގޮތްތައް ހޯދުމަށް ބާރުއެޅުން: އައު ފަރުވާތައް ތަރައްޤީކުރުމަށާއި، ބެލެހެއްޓުން ރަނގަޅުކުރުމަށާއި، އަދި ޑައިބެޓީސްއަށް ފަރުވާއެއް ހޯދުމަށް ސައިންޓިފިކް ދިރާސާތަކަށް އެހީތެރިވުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ.

ބަލި އަވަހަށް ދެނެގަތުމުގެ މުހިންމުކަން

ޑައިބެޓީސްއާ ގުޅިގެން ދިމާވާ އެއް މައިގަނޑު ގޮންޖެހުމަކީ ގިނަ މީހުންނަށް އެމީހުންނަށް މި ބަލި ޖެހިފައިވާކަން ނޭނގި ތިބުމެވެ. މިގޮތަށް ތިބެނީ އެހެން ޞިއްޙީ މައްސަލަތަކެއް ދިމާވަންދެނެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ޓައިޕް 2 ޑައިބެޓީސް އަވަހަށް ދެނެގަތުމުން ނުރައްކާތެރި ޞިއްޙީ މައްސަލަތައް ދިމާވުން ހުއްޓުވިދާނެ ނުވަތަ ލަސްކުރެވިދާނެއެވެ. ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހުގައި، މުޅި ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްދޭ ފަރާތްތަކުން އަލިއަޅުވާލަނީ ގަވާއިދުން ލޭގައި ހުންނަ ހަކުރުގެ މިންވަރު ބެލުމާއި އަހަރަކު އެއްފަހަރު ޞިއްޙީ ޗެކަޕް ހެދުމުގެ މުހިންމުކަމަށެވެ. މިއީ ޑައިބެޓީސް ނުވަތަ ޕްރީ-ޑައިބެޓީސްގެ އަލާމާތްތައް އަވަހަށް ދެނެގަތުމަށްޓަކައެވެ.

މަޢުލޫމާތު ދިނުމުގެ ކެމްޕޭންތަކާއި މުޖުތަމަޢުގެ ހަރަކާތްތައް

ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހުގެ ހަރަކާތްތަކުގެ ތެރޭގައި މަޢުލޫމާތު ދިނުމުގެ ކެމްޕޭންތަކާއި، ވަރކްޝޮޕްތަކާއި އަދި މުޖުތަމަޢުގެ ހަރަކާތްތައް ހިމެނެއެވެ. މި ހަރަކާތްތަކުގެ މަޤްޞަދަކީ ޑައިބެޓީސްއާ ބެހޭ ގޮތުން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމެވެ. މި ހަރަކާތްތަކުގައި ގިނަ ފަހަރަށް ހިލޭ ލޭގައި ހުންނަ ހަކުރުގެ މިންވަރު ބެލުމާއި، ކެއުމުގެ ލަފާދިނުމާއި، އަދި ކަސްރަތު ކުރުމުގެ ޓިޕްސްތައް ދިނުން ހިމެނެއެވެ. މިއީ މީހުންނަށް ޑައިބެޓީސް ބެލެހެއްޓުމަށް ނުވަތަ ހުއްޓުވުމަށް ޢަމަލީ ގޮތުން ބޭނުންކުރެވޭނެ ވަސީލަތްތަކެވެ. ސޯޝަލް މީޑިއާ ކެމްޕޭންތައްވެސް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރެއެވެ. މިގޮތުން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކޮށް، ދުޅަހެޔޮ ދިރިއުޅުމެއް އުޅުމުގެ މުހިންމުކަމާ ބެހޭ މެސެޖުތައް ޒުވާނުންނާ ހަމައަށް ފޯރުކޮށްދެއެވެ.

ޑައިބެޓީސްއާ ބެހޭ ހޭލުންތެރިކަމުގެ ނިޝާން: ނޫ ބޮޅު

ނޫ ބޮޅަކީ ޑައިބެޓީސްއާ ބެހޭ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ދުނިޔޭގެ ނިޝާނެވެ. މި ނިޝާނުން ދައްކުވައިދެނީ އެއްބައިވަންތަކަމާއި، ޑައިބެޓީސް ހުއްޓުވުމަށާއި ބެލެހެއްޓުމަށް ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި އިލްތިޒާމުވުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ. ދުނިޔޭގެ ޑައިބެޓީސް ދުވަހުގައި، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ހުރި ގިނަ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ތަންތަނާއި، ޢިމާރާތްތަކާއި އަދި ޖަމްޢިއްޔާތައް ނޫކުލައިން އަލިކުރެއެވެ. މިއީ ޑައިބެޓީސް ޖެހިފައިވާ މީހުންނާ އެކުގައިވާކަން ދެއްކުމަށާއި، މި ބައްޔާ ދެކޮޅަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތްތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމަށެވެ.